Met een schema wordt in de psychologie bedoeld: je opvattingen, emoties en houdingen over jezelf en de wereld om je heen, om gebeurtenissen te interpreteren en er betekenis aan te geven. Dit beïnvloedt vervolgens weer je gevoelens en gedrag. Zie het als een soort bril waar je doorheen kijkt. 

​

Schema’s ontwikkel je in jouw jeugd, en worden sterk bepaald door je vroege ervaringen. Zijn deze ervaringen negatief, dan kun je negatieve opvattingen (bijvoorbeeld over jezelf) ontwikkelen die je eigenlijk helemaal niet verder helpen. Dit worden disfunctionele schema’s genoemd. Tijdens schematherapie praat je met je psycholoog over de schema’s die je (onbewust) in de weg zitten. 

​

In schematherapie ligt dan ook veel nadruk op je opvoeding, omgeving, en ervaringen uit je jeugd. Ook al ben je je daar niet zo bewust van, de schema’s uit je vroege periode beïnvloeden nog steeds je huidige leven. Je gebruikt ze automatisch. Soms is er ook sprake van traumatische ervaringen. Met jouw psycholoog bespreek je bijvoorbeeld de relatie met je ouders, maar ook hoe je was op school en wie je vrienden waren. Je persoonlijke biografie is dus belangrijk. Tijdens schematherapie ga je met de psycholoog de schema’s aanpakken die jou nu niet helpen.